بازاریابی دیجیتال و ۱۰ شیوه رایج آن
بیزینس آنلاین داشته باشید یا نه، محال است در عصر حاضر به بازاریابی آنلاین یا Digital Marketing احتیاجی نداشته باشید. بدون بازاریابی، فروش نزدیک به غیرممکن است. بازاریابی آنلاین، یکی از اصلی‌ترین راه‌های بازاریابی در دنیای امروز بوده و شناخت شکل‌های مختلف آن، یک الزام برای هر صاحب فروشگاه آنلاین.
تاریخچه بازاریابی
بازاریابی به شیوه‌های مختلف در تاریخ انجام شده است اما یکی از نخستین نمونه‌های مدرن آن، برمی‌گردد به دهه ۱۷۳۰؛ زمانی که نخستین مجله‌ها توسط ادوارد کیو پا به عرصه وجود گذاشتند. به‌وجود آمدن مجله‌ها، راه را برای اولین تبلیغات چاپی باز کرد. با این وجود، تا پیش از انقلاب صنعتی کسی نیاز چندانی به بازاریابی و تبلیغات احساس نمی‌کرد. این پس از انقلاب صنعتی و ظهور مفهومی تحت عنوان تولید انبوه بود که به مشتری حق انتخاب بیشتری می‌داد و همراه با افزایش حق انتخاب، نیاز به بازاریابی هم بیشتر و بیشتر می‌شد.
در حدود ۱۹۶۰ بود که رقابت میان کسب‌وکارها به حدی رسید که کم کم نیاز به بازاریابی به شکلی مدرن‌تر، احساس شد. تبلیغات چاپی، تلویزیونی، رادویی، بیلبوردها، همگی از همان زمان‌ها به‌وجود آمدند. تبلیغات به‌شکل کلاسیک، در آن سال‌ها رونق داشت تا این که با ظهور کامپیوترها و بعدتر تلفن‌های هوشمند، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، بازاریابی دیجیتال نیز پا به عرصه وجود گذاشت.
بازاریابی دیجیتال چیست؟
بازاریابی دیجیتال یا دیجیتال مارکتینگ، همان‌‌گونه که از اسم آن پیداست، شاخه‌ای از بازاریابی است که به بازاریابی با استفاده از ابزارهای دیجیتال اشاره دارد. با این وجود دیجیتال مارکتینگ آنقدر در طی سال‌های اخیر رشد کرده که در حق آن اجحاف کرده‌ایم اگر آن را تنها شاخه‌ای از بازاریابی به‌حساب بیاوریم. بازاریابی دیجیتال امروزه به از طریق مجموعه‌ای از ابزارها و رویکردها انجام می‌شود:
- بازاریابی موتورهای جست‌وجو (SEM)
- بهینه‌سازی موتورهای جست‌وجو (SEO)
- بازاریابی محتوا (Content Marketing)
- بازاریابی درون‌گرا (Inbound Marketing)
- بازاریابی شبکه‌های اجتماعی (Social Media Marketing)
- اینفلوئنسر مارکتینگ (Influencer Marketing)
- تبلیغات بنری و همسان (Banner and Native Ads)
- ایمیل مارکتینگ (Email Marketing)
- موبایل مارکتینگ (Mobile Marketing)
- همکاری در فروش (Affiliate Marketing)
بازاریابی موتورهای جست‌وجو (SEM)
برای آن که هرکسی بخواهد برند شما را بیابد، راه‌های زیادی وجود دارد ولی یکی از اصلی‌ترین آن‌ها از طریق موتورهای جست‌وجو است؛ به گونه‌ای که در صفحات موتورهای جست‌وجو، یعنی (SERP)ها، بالاتر ظاهر شوید. درواقع اگر بخواهیم واقع‌گرا باشیم، کسب‌وکار شما برای دیده شدن احتیاج دارد که در نتایج موتورهای جست‌وجو، در صفحه اول و ترجیحاً بین ۵ گزینه اول قرار گرفته باشد و در غیر این صورت، شانس چندانی برای موفقیت نخواهد داشت؛ یک جمله معروف وجود دارد که اگر چیز مهمی برای پنهان کردن دارید، آن را در صفحه دوم گوگل قرار دهید.
بازاریابی موتورهای جست‌وجو، به‌کلیه فعالیت‌هایی گفته می‌شود که به کسب‌وکار شما اجازه میدهد تا در نتایج گوگل، بالاتر ظاهر شوید. به‌طور کلی، عمده بازاریابی موتورهای جست‌وجو در دو دسته ارگانیک و Paid قرار می‌گیرد. معروف‌ترین شیوه Paid یا همان SEA، خدمت تبلیغات (Google Ads) است. این‌ها همان نتایجی است که وقتی چیزی را جست‌وجو می‌کنید با تگ Ad یا Sponsored نمایش داده می‌شود. از طرفی بازاریابی ارگانیک موتورهای جست‌وجو همان سئو است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
بهینه‌سازی موتورهای جست‌وجو (SEO)
چه می‌شود اگر نخواهیم به گوگل پول بدهیم تا در نتایج آن بالاتر قرار بگیریم؟ در این صورت می‌بایست به گوگل ثابت کنیم که مطلب ما دقیقاً همان چیزی است که مخاطب به دنبال آن می‌گردد. در سئو، شما با استفاده از تکنیک‌های مختلف، به گوگل نشان می‌دهید که محتوای شما ارزش آن را دارد که در نتایج گوگل بالاتر قرار بگیرد. هر وبسایت یا فروشگاهی برای آن که اعتبار بیشتری پیدا کند، به سئو احتیاج دارد. البته این مسئله را نباید فراموش کرد که به‌طور کلی سئو پروسه زمان‌بری است. شاید ماه‌ها زمان صرف ارتقای جایگاه خود در نتایج گوگل کنید تا زمانی که بالاخره وقتی کاربر برخی کلمات کلیدی را جست‌وجو می‌کند، شما را در اولین نتایج خود ببیند.
اهمیت سئو در آن است که مخاطب دقیقاً همان زمانی که احتیاج دارد به شما می‌رسد. فرض کنید مشتری احتمالی شما درحال خواندن اخبار ورزشی درون وبسایت خبری محبوب خودش است که تبلیغات فروشگاه لوازم دیجیتالی شما را می‌بیند. حالا شما باید امیدوار باشید که از روی کنجکاوی در همان لحظه روی آن لینک کلیک کند یا زمانی که تصمیم گرفت تلفن همراه جدیدی بخرد، نام شما را به‌خاطر داشته باشد. در مقابل، وقتی شما جزو نتایج اول گوگل باشید، به‌محض این که شخص توی گوگل سرچ می‌کند: «خرید موبایل» با برند شما برخورد می‌کند. چی از این بهتر؟
بازاریابی محتوا (Content Marketing)
یک نقل قول معروف از بیل گیتس وجود دارد که می‌گوید: «محتوا پادشاه است.» حقیقت این است که بخش اعظمی از فعالیت‌های بازاریابی دیجیتالی که شما در دنیای امروز می‌بینید، شکلی از محتواست. محتوا به شما اجازه میدهد تا مخاطب را با خود همراه ساخته و رابطه‌ای بلندمدت با او بسازید. کسی که محتوای شما را در وبسایت، اینستاگرام، لینکدین یا خبرنامه شما دنبال می‌کند، بی‌شک زمانی که قصد خرید چیزی را داشته باشد، به‌سراغ شما خواهد آمد.
قدرت بازاریابی محتوا در اثری است که در ذهن مخاطب می‌گذارد. برای مثال تولید محتوای آموزشی باکیفیت، این تصویر را در ذهن مخاطبان شما می‌سازد که کارتان را به خوبی بلد هستید و به همین واسطه، احتمالاً محصولات با کیفیتی تولید می‌کنید. یا مثلاً زمانی که یک بلاگ قدرتمند ساخته باشید و به‌طور روزانه بازدید طبیعی داشته باشید، درنهایت گوگل تشخیص میدهد که وبسایت مفیدی دارید و آن را در نتایج گوگل بالاتر قرار میدهد.
بازاریابی درون‌گرا (Inbound Marketing)
البته که این شکل از بازاریابی هیچ ربطی به درون‌گرا و خجالتی بودن ندارد. بازاریابی درون‌گرا، شکلی از بازاریابی دیجیتال است که روی روابط ادامه‌دار و موثر بین مخاطب و برند تمرکز می‌کند. بازاریابی درون‌گرا، اشتراکات زیادی با سئو و بازاریابی محتوایی دارد. به‌طور کلی بازاریابی درون‌گرا، سه گام اصلی داشته که در طی آن، روابط با مشتری شکل گرفته، تعمیق شده و در نهایت آن‌ها را به مبلغین برند تبدیل می‌کند.
سه گام اصلی بازاریابی درون‌گرا، به شرح زیر هستند:
- جذب: جذب مخاطب به‌وسیله محتواهای جذاب و کاربردی و مکالمات ارزشمند به‌نحوی که در ذهن مخاطب به یک منبع معتبر تبدیل شود.
- تعامل: ارائه راهکارها و کمک‌هایی که دقیقاً نقاط درد و مشکلات مخاطب را هدف گرفته تا بدین وسیله اعتماد او بیشتر شود؛ مثل ارائه e-book و یا تماس تلفنی.
- اشتیاق: در این مرحله، کمک‌های شخصی‌سازی شده و دقیق، مخاطب را به‌محصول و برند شما چنان علاقه‌مند می‌کند که به مبلغ آن تبدیل شود. مواردی مثل چت‌بات داخل وبسایت یا نظرسنجی‌های دقیق فصلی یا ماهانه، از این دست هستند.
بازاریابی شبکه‌های اجتماعی (Social Media Marketing)
بازاریابی شبکه‌های اجتماعی یکی از پرطرفدارترین شیوه‌های بازاریابی دیجیتال در ایران است؛ شیوه‌ای از بازاریابی که در آن همانجایی به دیدار مخاطب می‌رویم که حضور دارد. بازاریابی شبکه‌های اجتماعی، مبتنی بر تعامل است که اگر به‌درستی انجام شود، می‌تواند کمک شایانی به آگاهی از برند شما بکند. مخاطب ایرانی شدیداً در فضای شبکه‌های اجتماعی فعال است و بههمین علت هم یک حضور موثر و صحیح در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند رابطه میان مخاطب و برند را بسیار تقویت کند.
از طرفی شبکه‌های اجتماعی یکی از بهترین پلتفرم‌ها برای اطلاع‌رسانی به مخاطب و آگاه‌سازی او از آخرین اخبار و تغییرات هستند؛ کمپین فروش شما با یک اینستاگرام قدرتمند می‌تواند چندین برابر حالت عادی مخاطب جذب کند. همچنین شبکه‌های اجتماعی فضای بسیار مناسبی برای شنیدن صدای مخاطب و نظرات اوست. اگر ذهن بازی داشته باشید، شبکه اجتماعی به دریچه‌ای تبدیل می‌شود که از طریق آن مخاطب، دغدغه‌ها و مشکلاتش را بهتر درک می‌کنید.
تبلیغات بنری و همسان (Banner and Native Ads)
تا به‌حال به بنرهای درون وبسایت‌ها توجه کرده‌اید؟ این دسته از تبلیغات، با رنگ‌های تند و نوشته‌هایی که به‌سرعت ظاهر و ناپدید می‌شوند، طراحی شده‌اند تا نظر شما را در حین گشتن در وبسایت جلب کنند. بسته به وبسایتی که تبلیغ در آن قرار می‌گیرد، هزینه تبلیغات بنری می‌تواند متفاوت باشد چرا که نرخ کلیک و باز شدن آن‌ها با هم تفاوت دارد. تبلیغات بنری راهکار مناسبی برای افزایش ترافیک وبسایت شما، اطلاع‌رسانی یک کمپین یا هدایت مخاطب به یک لندینگ پیج هستند.
از طرفی تبلیغات بنری یا همسان، بنا نیست که از باقی وبسایت متفاوت به‌نظر برسد. در حقیقت شما اصلاً متوجه تبلیغ بودن یک تبلیغ همسان خوب نمی‌شوید. این دسته از تبلیغات با جای گرفتن در میان بخش‌های مختلف وبسایت، مثل بلاگ‌های پیشنهادی یا به‌عنوان یک لینک در میانه یک مقاله، تجربه کاربری شما از وبسایت را مختل نکرده و به‌هم نمی‌ریزند. بههمین علت هم این دسته از تبلیغات اگر به‌درستی اجرا شوند، اثر مثبت‌تری روی مخاطب خود می‌گذارند.
ایمیل مارکتینگ (Email Marketing)
ایمیل مارکتینگ یکی از انواع مهجورتر تبلیغات در ایران است. اگرچه که این سبک از بازاریابی دیجیتال بسیار در خارج از ایران پرکاربرد و حیاتی است، از آنجایی که چک کردن مستمر ایمیل در عادات رفتاری بسیاری از ایرانیان نیست، ایمیل مارکتینگ هیچ‌گاه در ایران آن‌طور که باید همه‌گیر نشد. با این وجود، همچنان ایمیل مارکتینگ یکی از روش‌های موثری است که اگر به‌درستی و برای مخاطب هدف درست اجرا شود، می‌تواند بسیار موثر باشد.
یکی از مهم‌ترین شروط اجرای ایمیل مارکتینگ، داشتن ایمیل مخاطبان است؛ به این معنی که شما نمی‌توانید برای مخاطبی که خود ایمیلیش را در اختیار شما قرار نداده، ایمیلی ارسال کنید چرا که نقض فضای شخصی او محسوب می‌شود. با این وجود، از زمانی که مخاطب شما ایمیلش را در اختیارتان قرار میدهد، ایمیل به یکی از بهترین شیوه‌های ارتباطی میان شما و مخاطب تبدیل می‌شود. برخی از دلایلی که می‌توانید به مخاطب خود ایمیل بزنید، عبارتند از:
- ایمیل‌های خوش‌آمدگویی: ارسال به مشترکین جدید برای معرفی برند و تعیین انتظارات.
- ایمیل‌های خبرنامه: به‌روزرسانی‌های منظم شامل اخبار شرکت، مقالات و محتوای ویژه.
- ایمیل‌های تبلیغاتی: پیشنهادات، تخفیف‌ها و اعلامیه‌های فروش برای تشویق به خرید.
- ایمیل‌های یادآوری سبد خرید رها شده: یادآوری به مشتریانی که اقلامی را به سبد خرید خود اضافه کرده‌اند اما خرید را تکمیل نکرده‌اند.
- ایمیل‌های بازگشت و تعامل مجدد: هدف قرار دادن مشترکین غیرفعال با پیشنهادات ویژه برای بازگرداندن آن‌ها.
- دعوت‌نامه‌های رویداد: دعوت به وبینارها، رویدادهای زنده یا معرفی محصولات جدید.
- ایمیل‌های به‌روزرسانی محصول: اطلاع‌رسانی به مشتریان درباره ویژگی‌ها، محصولات یا بهبودهای جدید.
- ایمیل‌های درخواست بازخورد و نظرسنجی: درخواست ثبت نظرات یا بررسی‌های مشتریان برای بهبود خدمات.
- کمپین‌های فصلی: پیشنهادات ویژه یا محتوای متناسب با مناسبت‌ها یا روندهای فصلی.
موبایل مارکتینگ (Mobile Marketing)
بدون شک هرکدام از ما ساعت‌های زیادی را با تلفن‌های همراه خود می‌گذرانیم و برای همین هم موبایل مارکتینگ می‌تواند تا این اندازه اثرگذار باشد. موبایل مارکتینگ، مجموعه‌ای از راهکارهای بازاریابی دیجیتال است که روی موبایل به‌عنوان مبدا اصلی متمرکز است. اس‌ام‌اس‌های تبلیغاتی که در طول روز روی تلفن خود دریافت می‌کنید و نوتیفیکیشن‌هایی که از اپ‌های مختلف روی صفحه موبایلتان ظاهر می‌شود، هردو از شیوه‌های رایج موبایل مارکتینگ هستند.
موبایل مارکتینگ در عین سادگی، می‌تواند بسیار موثر ظاهر شود. برای مثال اگر قصد داشته باشید که مخاطبین یک منطقه به‌خصوص را هدف قرار دهید یا پیامی برای افرادی که از نزدیکی فروشگاه شما رد می‌شوند بفرستید، اس‌ام‌اس مارکتینگ می‌تواند برای شما معجزه کند. یا اگر جشنواره تازه‌ای روی وب‌اپلیکیشن فروشگاهی خود تعریف کرده باشید، با یک نوتیفیکیشن می‌توانید تمام کسانی که اپلیکیشن شما را نصب کرده‌اند را مطلع سازید.
همکاری در فروش (Affiliate Marketing)
همکاری در فروش از آن دسته از فعالیت‌های بازاریابی دیجیتال است که برای مارکت‌پلیس‌های بزرگی مثل دیجی‌کالا یا همتای آمریکایی آن آمازون، معجزه می‌کند؛ به‌شکلی که هر یک از این مارکت‌پلیس‌ها سازوکارهای دقیقی برای این شکل از بازاریابی درنظر گرفته‌اند. با این وجود، هر فروشگاهی می‌تواند از این شیوه از بازاریابی به بهترین شکل بهره ببرد.
در بازاریابی به شیوه افیلیت، شما به اشخاص یک لینک یا کد اختصاصی می‌دهید. هرکس که از طریق لینک یا کد آن شخص وارد فروشگاه شما شده و از آن خرید کند، مبلغ کوچکی به شخص صاحب لینک پرداخت می‌شود؛ راهکاری که اگر شخص تریبون یا رسانه قابل توجهی در دسترس داشته باشد، مثلآً اگر صاحب یک وبسایت نقد و بررسی باشد، می‌تواند برای هر دو طرف بسیار سودمند ظاهر شود. یک افیلیت مارکتینگ اصولی با اشخاص درست، می‌تواند موجی از خریداران تازه را به فروشگاه شما راهی کند.
درنهایت، بازاریابی دیجیتال جهان بسیار وسیع و گسترده‌ای است. هریک از سرفصل‌های مطرح شده در این مقاله خود مباحث گسترده‌ای هستند که بسیاری از بازاریابان سال‌ها زمان صرف حرفه‌ای شدن در آن می‌کنند. با این وجود داشتن یک شناخت حداقلی از بازاریابی دیجیتال و انواع آن، می‌تواند بسیار برای فروشگاه آنلاین شما موثر واقع شود. همچنین می‌توانید برای استفاده راحت‌تر از برخی از این شیوه‌های بازاریابی دیجیتال، با کمک تیم وبیت آن را به فروشگاه خود متصل کنید.